FLOW, het komt en het gaat
Een boeiend en groots onderwerp geschreven door Mark van Vliet (één van onze sporters), bedankt daarvoor.
De FLOW, ook wel ‘in the zone’ genoemd, is een geliefde toestand onder velen. Je aandacht is zo gefocust op de taak voor handen dat tijd en zelfbewustzijn lijken te verdwijnen en opeens ben je een paar uur verder in tijd terwijl het vijf minuten leek te duren. De voordelen die deze toestand met zich meebrengt zijn legio, uiteenlopend van een sterk verhoogde motivatie tot verbeterde leer- en fysieke prestaties. De sterkste verandering vindt echter plaats in de enorme toename in creativiteit. Let wel! Het is een toestand dus het komt en gaat en is geen continue staat van zijn. Je moet hierbij denken aan mensen uit het bedrijfsleven, welke een goed resultaat verlangen met bijv. het geven van een belangrijke presentatie maar ook bij ‘top’sporters, wat wij natuurlijk allemaal zijn!
Drie belangrijke voordelen van Flow
1. Flow creëert een krachtige intrinsieke motivatie door de meest verslavende neuro chemicaliën in ons lichaam vrij te laten komen.
2. Flow halveert het aantal uren van de weg tot meesterschap in een bepaalde behendigheid (de bekende 10.000 uur oefening om van bewuste actie over te gaan op de automatische piloot) en verhoogd de persoonlijke prestaties tot wel 500% gemeten door het instituut van het Amerikaanse ministerie van defensie, Darpa (Defense Advanced Research Projects Agency).
3. Mensen met de meeste Flow in hun leven zijn de gelukkigste mensen op deze aardbol (10 jr. durende globale studie door Mihaly Csikszentmihalyi).
Dus wat is fysiologisch gezien nou die Flow staat?
Het heeft alles te maken met de werking van onze hersenen. Deze kunnen werkzaam zijn onder vijf verschillende frequenties aan hersengolven. Dit zijn aflopend in frequentie maar oplopend in amplitude (high-) Gamma, Beta, Alpha, Theta en Delta hersengolven. De sleutel is om van de bewuste geest (ego) naar een onderbewuste geest (automatische piloot) over te gaan omdat deze vele malen sneller en efficiënter processen kan verwerken. Zie bijvb. alle processen benodigd om ons in leven te houden. Deze taak is te groot voor onze bewuste geest, gehuisvest in de frontale kwab. Tijdens de diepe slaap worden er door een EEG-scan geen signalen opgevangen vanuit de verschillende hersenkwabben maar toch vinden er duizenden processen plaats in iedere cel. Denk bijvb. aan een werkend hart, de longen en alle processen nodig om onze organen (waaronder de huid) te onderhouden en te vernieuwen.
Dus in een Flow staat worden alle bewuste processen uitgeschakeld waardoor de tragere en energie verbruikende Neo-cortex eigenlijk tot rust komt en dus energie bespaart terwijl de processen worden overgenomen door de onderbewuste geest.
Hierna volgt een uitleg van de werking van deze hersengolven om in Flow te geraken met de bijbehorende neurotransmitters. Dit zijn moleculen die signalen (informatie) kunnen overdragen tussen neuronen en zenuwcellen. Deze worden afgegeven door de hersenen, passend bij de geldende hersengolven van dat moment, welke de hersenen letterlijk overstromen met als gevolg een euforisch gevoel en een toename in prestaties tot maar liefst 500%.
Flow matrix
1. Struggle; Streven of geestelijk worstelen;
Wat we ook willen bereiken en dat kan van alles zijn, zoals een bedrijf opstarten, een relatie beginnen, een topprestatie neerzetten in SportJa, enz…We gebruiken onze frontale cortex, de dirigent wakend over alle hersengebieden van de Neo-cortex. Dit is het deel in onze hersenen waar het bewustzijn (ego) is gehuisvest en waar we alle hogere hersenfuncties mee aansturen. Deze activiteiten brengen Beta hersengolven met zich mee met een hoge frequentie en maken aanspraak op ons instinctieve overlevingsmechanisme, de ‘fight or flight’ reactie. Een eigenschap van deze hersengolven is dat zij naar de buitenwereld gericht is. De bijbehorende neurotransmitters zijn Cortisol en Norepinepherine en we krijgen adrenaline in ons systeem. Of we storten letterlijk in elkaar als gevolg van blijven hangen in deze staat of we gaan door naar de volgende fase.
2. Release; Laten gaan of ontspanning;
Een goede manier om in deze fase terecht te komen is door te ontspannen en te focussen op de ademhaling om deze in snelheid te reduceren. De Alpha hersengolven die ontstaan zijn op het innerlijk gericht en brengen een serene kalmte teweeg, waardoor men op ontspannen wijze alert is! Informatie wordt veel efficiënter opgenomen. Deze frequentie hersengolven brengen Nitric Oxide met zich mee in de bloedbaan, welke op haar beurt de ‘fight or flight’ gerelateerde neuro-chemicaliën, t.w. Cortisol en Norepinepherine uit ons systeem wegspoelen. We begeven ons nu op de grens van de Flow state door de tragere Alpha hersengolven.
3. Flow; in de zijn-staat zijn;
De diepere staat die we nu kunnen bereiken is de Flow state. Dit brengt de tragere en langgerekte Theta hersengolven met zich mee. De bijbehorende neuro transmitters zijn Dopamine, Endorfine & Anandamine. Deze toestand wordt normaal gesproken eigenlijk alleen bereikt door mensen die hun leven lang mediteren, zoals de Tibetaanse monniken. Zij wordt ook bereikt op het omslagpunt van waken naar slapen. De meeste ongetrainde mensen kunnen hier vrijwel niets mee daar ze onbewust raken en dus in slaap vallen.
Echter het is op dit punt, en alleen op dit punt, dat onze hoogste frequentie hersengolven (Gamma) als lichtflitsen door onze hersenen schichten en ons de ‘Aha momenten’ van inzicht verschaffen. Dit zijn de momenten van grootschalig laterale integratie van gedachten en ideeën, welke gecombineerd ons tot nieuwe inzichten brengen.
4. Recovery; Herstel;
De laatste fase is zeer belangrijk omdat hier de opgenomen informatie wordt verwerkt in de zeer trage en langgerekte Delta hersengolven, welke ontstaan door de afgifte van de neurotransmitters Serotonin en Oxytocin. In alle andere fasen met de bijbehorende hersengolven verzamelen we informatie, zoals het op een juiste manier uitvoeren van een nieuwe oefening enz. Het omzetten van deze informatie en daarmee het verkrijgen van een nieuwe vaardigheid vindt alleen plaats wanneer we slapen en gebruik maken van de Delta frequentie.
Waarom is Flow zo verslavend?
De reden dat deze staat van zijn zo verslavend is komt door de vrijkomende neurotransmitters. Dit zijn lichaamseigen chemicaliën welke op dezelfde wijze vrij komen wanneer we drugs gebruiken. Een drug kan alleen werkzaam zijn in onze hersenen wanneer er een overeenkomende neurotransmitter bestaat, welke de receptoren van onze neuronen (hersencellen) kunnen bezetten.
Norepinepherine ► Amfetamine/ speed
Dopamine ► Cocaïne
Anandamine ► THC/ Marijuana
Endorphine ► Opiaten zoals Morphine
Serotonin ► MDMA/ XTC
Drie manieren om meer Flow te creëren in ons dagelijks leven, gebruik makend van onze omgeving (externe triggers)
De groep mensen welke tot dusver het meest geslaagd zijn om de Flow staat te bereiken zijn diegenen die extreme actiesporten beoefenen. Dit doordat zij worden blootgesteld aan de hiernaast genoemde factoren.
Het lichaam wordt ingezet in een omgeving die zoveel van ze eist, qua zwaartekracht, rotatie, levensbedreigende gevolgen wanneer ’t fout gaat, dat zij automatisch overschakelen op de onderbewuste geest. Dit omdat er simpelweg geen tijd is voor de tragere procesverwerking van de bewuste geest.
Echter zijn dit alleen de drie externe trigger factoren. Men denkt momenteel dat er in totaal 17 triggers zijn, te weten: 3 extern, 3 intern, 10 sociale gedeeld tussen meerdere mensen (groepsflow) en 1 creatieve. De precieze feiten wat deze condities aangaat zijn nog niet geheel duidelijk omdat dit nog een geheel nieuwe terrein is voor de wetenschappers.
Voor de sporters onder ons!
We hebben gezien dat de overgang van Struggle naar Release cruciaal is omdat hierdoor de frequentie van de hersengolven omlaag gaat van een Beta toestand naar een Alpha toestand. Nitric oxyde is de neurotransmitter welke hier zorg voor draagt. De werking van dit stofje in de hersenen kan worden nagebootst door het drinken van ‘hoog geconcentreerd bietensap met een hoog Nitraat gehalte’. Topsporters gebruiken dit regelmatig.
Het gebruik van enery drinks en pre-workout kan zowel het proces helpen als tegenwerken. Het kan helpen bij het opwekken van Beta- hersengolven (‘Struggle’) maar het kan juist de toestandsverandering van Beta- naar Alpha- hersengolven (‘Release’) tegenwerken. Dit is nog niet geheel duidelijk en is per persoon verschillend, afhankelijk van de neurotransmitter huishouding welke verschillend is gecodeerd in een ieders DNA.
Er is nog veel onderzoek nodig om uitsluitsel te krijgen over de exacte werking van FLOW en onze invloed daarop. "Alles"over dit onderwerp is dus nog niet bekend. Heb je ideeën of input voor een volgende artikel? Of wil je reageren op de inhoud van dit artikel? Dat kan. Laat het ons weten via
Lees hier het eerdere artikel over flow op SPORTJA.nl
Lees hier meer van onze andere blogs of ga naar onze homepagina.
